PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ ĐIỂM MỚI VỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP FDI

PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ ĐIỂM MỚI
VỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP FDI

  Thuế giá trị gia tăng (“thuế GTGT”) hay còn được gọi là VAT (Value Added Tax) là loại thuế đánh trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Đây là một trong những loại thuế quan trọng trong hệ thống thuế tại Việt Nam, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Các quy định về VAT không chỉ ảnh hưởng đến chi phí hoạt động mà còn quyết định đến tính cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Trong bối cảnh chính phủ Việt Nam liên tục cập nhật và hoàn thiện các chính sách thuế nhằm tăng cường quản lý, minh bạch hóa và hỗ trợ phát triển kinh tế, những thay đổi mới về VAT đã tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức đối với doanh nghiệp FDI.

   Vừa qua, Quốc hội chính thức thông qua Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT), có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. So với các quy định hiện hành, Luật Thuế GTGT 2024 có khá nhiều thay đổi. Bài viết này sẽ phân tích các điểm mới về VAT áp dụng cho doanh nghiệp FDI, đánh giá tác động của những thay đổi này, và đưa ra các khuyến nghị để doanh nghiệp FDI thích ứng và tận dụng tối đa lợi ích từ chính sách mới.

1. Điều chỉnh về đối tượng không chịu thuế GTGT

Luật GTGT hiện hành quy định sản phẩm xuất khẩu là hàng hóa được chế biến từ tài nguyên, khoáng sản có tổng trị giá tài nguyên, khoáng sản cộng với chi phí năng lượng chiếm từ 51% giá thành sản phẩm trở lên thì thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Như vậy, doanh nghiệp FDI phải căn cứ áp dụng theo Danh mục do Chính phủ quy định chứ không được dựa vào tỷ lệ chi phí và giá thành như trước đây nữa.

• Bổ sung vào đối tượng không chịu thuế đối với:

1. Hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài của công ty cho thuê tài chính được vận chuyển thẳng vào khu phi thuế quan để cho doanh nghiệp trong khu phi thuế quan thuê tài chính;

Với quy định này, doanh nghiệp FDI trong khu phi thuế quan sẽ không phải chịu thuế GTGT đầu vào đối với hàng hóa thuê tài chính từ công ty cho thuê tài chính. Điều này giúp giảm chi phí tài chính và cải thiện hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp FDI. Quy định này khuyến khích các doanh nghiệp FDI lựa chọn khu phi thuế quan để đầu tư, nhờ vào ưu đãi về thuế và chi phí thấp hơn, góp phần thúc đẩy phát triển các khu kinh tế đặc biệt, khu công nghiệp, khu chế xuất tại Việt Nam.

2. Hàng hóa nhập khẩu ủng hộ, tài trợ cho phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh theo quy định của Chính phủ.

Điều này giúp giảm chi phí tài trợ và khuyến khích các doanh nghiệp FDI đóng góp vào các hoạt động xã hội tại Việt Nam, thúc đẩy các doanh nghiệp FDI thực hiện trách nhiệm xã hội một cách hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao hình ảnh và uy tín trong cộng đồng, khuyến khích sự hợp tác giữa doanh nghiệp FDI và Chính phủ trong việc giải quyết các vấn đề cấp bách của xã hội.

2. Sửa đổi, bổ sung quy định giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu, hàng hóa dịch vụ dùng để khuyến mại

2.1 Sửa đổi quy định giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu

• Hiện nay, Điều 7 Luật Thuế GTGT 2008 quy định:

Giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu = Giá nhập tại cửa khẩu + Thuế nhập khẩu (nếu có) + Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) + Thuế bảo vệ môi trường (nếu có).

Trong đó, giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo quy định về giá tính thuế hàng nhập khẩu.

• Điều 7 Luật thuế GTGT 2024 quy định:

Giá tính thuế đối với hàng hóa nhập khẩu = Trị giá tính thuế nhập khẩu theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu + Thuế nhập khẩu + Thuế nhập khẩu bổ sung theo quy định của pháp luật (nếu có) + Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) + Thuế bảo vệ môi trường (nếu có).

Các doanh nghiệp FDI cần lưu ý điều này để thực hiện.

2.2 Bổ sung giá tính thuế đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại

• Điểm c khoản 1 Điều 7 Luật Thuế GTGT 2024 bổ sung quy định: Giá tính thuế đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại theo quy định của pháp luật về thương mại, giá tính thuế được xác định bằng 0.
• Luật Thuế GTGT hiện hành không có quy định về giá tính thuế đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để khuyến mại. Doanh nghiệp FDI cần rà soát và điều chỉnh các chiến lược khuyến mại để đảm bảo tuân thủ quy định về giá tính thuế.

3. Điều chỉnh thuế suất của một số hàng hóa, dịch vụ

Điều 9 Luật Thuế GTGT điều chỉnh thuế suất của một số hàng hóa, dịch vụ như sau:

3.1 Bổ sung thêm một số đối tượng áp dụng thuế suất 0%

• Vận tải quốc tế;
• Công trình xây dựng, lắp đặt ở nước ngoài, trong khu phi thuế quan;
• Hàng hóa đã bán tại khu vực cách ly cho cá nhân (người nước ngoài hoặc người Việt Nam) đã làm thủ tục xuất cảnh; hàng hóa đã bán tại cửa hàng miễn thuế;
• Dịch vụ xuất khẩu gồm: Dịch vụ cho thuê phương tiện vận tải được sử dụng ngoài phạm vi lãnh thổ Việt Nam; Dịch vụ của ngành hàng không, hàng hải cung ứng trực tiếp cho vận tải quốc tế hoặc thông qua đại lý.

3.2 Các sản phẩm không chịu thuế chuyển sang chịu thuế 5%

• Phân bón;
• Tàu khai thác thủy sản tại vùng biển.

3.3 Các sản phẩm áp dụng thuế suất 5% chuyển sang 10%

• Lâm sản chưa qua chế biến;
• Đường; phụ phẩm trong sản xuất đường, bao gồm gỉ đường, bã mía, bã bùn;
• Các loại thiết bị, dụng cụ chuyên dùng cho giảng dạy, nghiên cứu, thí nghiệm khoa học
• Hoạt động văn hóa, triển lãm, thể dục, thể thao; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu phim.

Với sự điều chỉnh này, các doanh nghiệp FDI nhập khẩu hoặc mua trong nước hàng hóa, dịch vụ thuộc nhóm chịu thuế suất thấp hơn sẽ được hưởng lợi từ chi phí đầu vào giảm. Điều này giúp tăng khả năng cạnh tranh, sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp FDI có thể giảm giá bán hoặc tăng lợi nhuận. Ngược lại, các doanh nghiệp FDI nhập khẩu hoặc mua trong nước hàng hóa, dịch vụ thuộc nhóm chịu thuế suất cao hơn sẽ phải đối mặt với việc tăng chi phí sản xuất và kinh doanh, điều này có thể ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm, giảm lợi nhuận hoặc giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường. Các doanh nghiệp FDI đang hoặc sẽ đầu tư vào Việt Nam sẽ cần đánh giá lại kế hoạch đầu tư, đặc biệt trong các ngành chịu tác động mạnh từ thay đổi thuế suất.

4. Hướng dẫn cụ thể khai thuế GTGT đầu vào bị sai, sót

• Trước đây, trường hợp cơ sở kinh doanh phát hiện số thuế giá trị gia tăng đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sai sót thì Luật Thuế GTGT 2008 chỉ hướng dẫn người nộp thuế kê khai, khấu trừ bổ sung trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế (điểm đ
• Theo quy định mới tại điểm đ khoản 1 Điều 14 Luật Thuế GTGT 2024, trường hợp cơ sở kinh doanh phát hiện số thuế giá trị gia tăng đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sai, sót thì được khai thuế trước khi cơ quan thuế, cơ quan có thẩm quyền công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế như sau:

+ Người nộp thuế thực hiện khai bổ sung vào tháng, quý phát sinh số thuế GTGT đầu vào bị sai, sót nếu việc khai thuế vào tháng, quý phát sinh số thuế GTGT đầu vào bị sai, sót làm tăng số thuế phải nộp hoặc giảm số thuế được hoàn; người nộp thuế phải nộp đủ số tiền thuế phải nộp tăng thêm hoặc bị thu hồi số tiền thuế đã được hoàn tương ứng và nộp tiền chậm nộp vào ngân sách nhà nước (nếu có).

+ Người nộp thuế thực hiện khai vào tháng, quý phát hiện sai, sót nếu việc khai thuế vào tháng, quý phát sinh số thuế GTGT đầu vào bị sai, sót làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc chỉ làm tăng hoặc giảm số thuế GTGT còn được khấu trừ chuyển sang tháng, quý sau.

Với việc hướng dẫn cụ thể như vậy, các doanh nghiệp FDI trong trường hợp khai thuế GTGT đầu vào bị sai, sót sẽ bớt lúng túng hơn trong cách xử lý.

5. Thay đổi điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào

5.1 Mua vào hàng hóa, dịch vụ dưới 20 triệu đồng phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt

• Trước đây, theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Luật Thuế GTGT 2008 và khoản 2 Điều 15 Thông tư 219 hướng dẫn Luật Thuế GTGT thì điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào gồm:

...

+ Có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào (bao gồm cả hàng hóa nhập khẩu) từ hai mươi triệu đồng trở lên, trừ trường hợp tổng giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào từng lần theo hóa đơn dưới hai mươi triệu đồng theo giá đã có thuế GTGT.

Chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt gồm chứng từ thanh toán qua ngân hàng và chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt khác hướng dẫn tại khoản 3 và khoản 4 Điều này.

Tuy nhiên, theo điểm b khoản 2 Điều 14 Luật Thuế GTGT 2024 thì các hàng hóa, dịch vụ mua vào đều phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt, trừ một số trường hợp đặc thù theo quy định của Chính phủ. Theo đó, Luật Thuế GTGT 2024 đã bỏ quy định giới hạn về tổng giá trị thanh toán của hoá đơn GTGT trên hoặc dưới 20 triệu đồng để kiểm tra tính tuân thủ về hình thức thanh toán.

Hiện tại, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về các trường hợp đặc thù không cần có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.

Từ trước tới nay, với các giao dịch dưới hai mươi triệu đồng, doanh nghiệp FDI có thể thanh toán tiền mặt và không cần phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, từ 01/07/2025, các doanh nghiệp FDI sẽ phải rà soát và điều chỉnh các quy trình thanh toán hiện tại, đảm bảo mọi giao dịch đều được thực hiện qua kênh không dùng tiền mặt, ngay cả với các giao dịch nhỏ. Các giao dịch nhỏ lẻ thường phát sinh trong hoạt động kinh doanh, đặc biệt là chi phí vận hành hàng ngày. Việc yêu cầu chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt có thể làm tăng khối lượng công việc hành chính, như xử lý chứng từ và đối chiếu thanh toán. Nếu doanh nghiệp FDI không có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt cho các giao dịch dưới 20 triệu đồng, họ sẽ không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, làm tăng chi phí kinh doanh.

5.2 Bổ sung một số chứng từ để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào

Điểm c khoản 2 Điều 14 Luật Thuế GTGT 2024 bổ sung một số chứng từ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Theo đó, đối với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu, ngoài các điều kiện quy dịnh theo pháp luật hiện hành như có hợp đồng ký kết với bên nước ngoài về việc bán, gia công hàng hóa, cung cấp dịch vụ; hóa đơn bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ; chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt;…., còn phải có phiếu đóng gói, vận đơn, chứng từ bảo hiểm hàng hóa (nếu có). Đây cũng là nội dung quy định mới so với Luật hiện hành.

6. Bổ sung thêm trường hợp hoàn thuế

• Điều 15 Luật Thuế GTGT 2024 bổ sung trường hợp sau đây được hoàn thuế:

Cơ sở kinh doanh chỉ sản xuất hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế suất thuế GTGT 5% nếu có số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên sau 12 tháng hoặc 04 quý thì được hoàn thuế GTGT.

• Với quy định này, các doanh nghiệp FDI thuộc nhóm sản xuất hoặc cung ứng dịch vụ chịu thuế suất 5% sẽ không cần chờ đến khi có doanh thu đủ lớn để khấu trừ toàn bộ thuế GTGT đầu vào. Thay vào đó, các doanh nghiệp FDI có thể nhận hoàn thuế sớm hơn. Các ngành sản xuất hàng hóa và dịch vụ chịu thuế suất 5% thường là những lĩnh vực được Chính phủ khuyến khích như nông nghiệp, y tế, giáo dục, hoặc năng lượng tái tạo. Quy định hoàn thuế mới giúp doanh nghiệp FDI trong các lĩnh vực này giảm chi phí thuế, từ đó thúc đẩy đầu tư và gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng tại Việt Nam. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần đảm bảo hồ sơ, chứng từ hợp lệ để đáp ứng yêu cầu hoàn thuế. Việc sai sót trong kê khai hoặc thiếu chứng từ có thể dẫn đến mất quyền được hoàn thuế hoặc bị xử phạt hành chính.

Tóm lại, những thay đổi về thuế GTGT mang lại cả cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp FDI. Trong bối cảnh này, việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định mới là chìa khóa để doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích thuế và duy trì tính cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chủ động trong quản lý thuế sẽ giúp doanh nghiệp FDI thích nghi tốt hơn với các yêu cầu pháp lý mới.  

"Cảm ơn bạn rất nhiều vì đã đọc bản tin của chúng tôi"